ADHD/ ADD en creativiteit
Eén van de kenmerken of talenten die je vaak tegenkomt bij mensen met AD(H)D is dat zij creatief kunnen zijn. Men zegt bijvoorbeeld dat kunstenaars Salvador Dali, Pablo Picasso en Vincent van Gogh, filmontwerper Walt Disney, componist Ludwig van Beethoven en uitvinder Leonardo da Vinci allemaal ADHD hadden. Zij waren denk ik wel het toppunt van wat de meeste mensen creativiteit noemen.
Maar, moet je perse de volgende van Gogh of Beethoven zijn om jezelf ‘creatief’ te kunnen noemen? Natuurlijk niet! Lang heb ik gedacht dat ik niet zo creatief was omdat ik de verkeerde definitie van creativiteit voor ogen had: ik knutselde enorm veel vroeger, maar vond mezelf niet creatief omdat ik slechts dingen namaakte en ik vond het eindresultaat altijd net niet passen bij wat ik van tevoren voor ogen had gehad.
Is het eindresultaat dan altijd het belangrijkste? Het proces van creatief bezig zijn is denk ik minstens zo belangrijk, maar daar kwam ik later pas achter. Bovendien had ik ook nog niet echt ontdekt waar mijn creatieve talenten liggen.
Nu weet ik dat creatief bezig zijn ook helpend kan zijn, zonder dat het eindresultaat perse perfect moet zijn: ik merk dat dit voor mij bijvoorbeeld een goede manier is om niet zo ‘in mijn hoofd’ bezig te zijn. Laatst was ik bijvoorbeeld na een avond vol emoties nog even gaan kleuren en daarna was mijn hoofd een stuk rustiger 🙂
In dit artikel neem ik je mee in mijn zoektocht naar wat creativiteit is ‘volgens het boekje’, ik geef er mijn eigen draai aan en vervolgens geef ik je een aantal voorbeelden van de creatieve talenten die ik bij mezelf ontdekt heb en waar anderen mogelijk ook iets aan hebben.
Heb je niet zo veel zin in de theorie? Klik dan hier om meteen naar de voorbeelden te ‘springen’.
Wat is creativiteit?
Volgens het woordenboek
Volgens de Van Dale is creativiteit het ‘scheppend vermogen’. Maar dat zegt me niet zo veel, dus ik splits het even op:
- Het woord scheppen betekent ‘uit het niets voortbrengen’ of ’teweegbrengen’.
- Het woord vermogen betekent onder andere ‘gave’, ‘begaafdheid’ of ‘capaciteit’.
De ‘vertaling’ van de definitie ‘scheppend vermogen’ is dan dus zoiets als: de gave om uit het niets iets voort te brengen ofwel de gave om iets teweeg te kunnen brengen.
Volgens wetenschappelijke onderzoeken
Zie de bronvermelding onderaan dit artikel.
Ter verduidelijking op onderstaande: divergent = uiteenlopend, convergent = elkaar naderend.
- Creativiteit is vernieuwend werk dat wordt gezien als houdbaar en bruikbaar voor een bepaalde groep op een bepaald moment (Stein, 1953).
- Creativiteit is gerelateerd aan het concept divergent denken: het vermogen om nieuwe ideeën, innovatieve oplossingen en alternatieven voor een probleem te bedenken en tot in meer detail uit te werken (Stubbé et al., 2015).
- Creativiteit is niet alleen afhankelijk van divergent denken, maar is een combinatie van divergent- en convergent denken. Divergent omdat mensen een speelse houding moeten hebben om nieuwe/ verschillende ideeën te genereren. Convergent omdat mensen ook discipline en doorzettingsvermogen moeten hebben om doelen te bereiken (Csikszentmihalyi, in Stubbé et al., 2015). Het convergent, ofwel probleemoplossend, denken is gericht op het vinden van één oplossing voor een probleem. Na een divergent proces liggen er verschillende ideeën. Het convergente proces zorgt dan voor het maken van een keuze.
- Soms wordt ook onderscheid gemaakt tussen creativiteit met een grote C , ofwel ‘big C creativity’, en creativiteit met een kleine c, ofwel ‘small c creativity’ (Csikszentmihalyi, in Stubbé et al., 2015):
- Kleine c creativiteit is alledaagse creativiteit, die iedereen bezit.
- Grote C creativiteit gaat om geniale en uitzonderlijke prestaties, die maar voor een enkeling weggelegd zijn.
Mijn definitie
Ik zie creativiteit in de context van dit artikel niet zozeer als een gave zoals de vertaling van de Van Dale definitie ‘scheppend vermogen’. Ook met de definitie van Stein, waarin creatief werk vernieuwend moet zijn, ben ik het in de context van dit artikel niet eens. Je hoeft niet persé iets nieuws te bedenken of origineel te zijn om creatief bezig te zijn. Als ik iets namaak van een voorbeeld (in mijn geval vaak van Pinterest), dan ben ik toch ook iets aan het ‘scheppen’? Iemand anders was origineel, maar ik ben op mijn eigen niveau ook creatief bezig. Bovendien ben ik met mijn zoektocht naar inspiratie op Pinterest ook bezig met divergent denken en bij het maken van een keuze voor wat ik precies wil gaan doen ben ik dan weer convergent aan het denken.
Voor mij is creativiteit net als de bekende slogan van Maggi, maar dan anders gezegd: “Mijn creativiteit komt een beetje van mezelf en een beetje van Pinterest” 😉
We hoeven niet allemaal creatief te zijn met een hoofdletter C, we mogen ook gewoon creatief zijn met een kleine letter c…… Bovendien is het proces van creatief bezig zijn minstens zo belangrijk als het resultaat.
Verband tussen AD(H)D en creativiteit
Voor mensen met ADHD is het soms moeilijk om bepaalde prikkels of drijfveren te kunnen onderdrukken (ongeremdheid). Hierdoor is het moeilijker om de aandacht te richten op relevante aspecten van de taak die men aan het doen is. Uit onderzoek bij mensen zonder ADHD blijkt echter dat deze ongeremdheid juist voordelig kan zijn voor het divergent denken. Een verklaring voor de relatie tussen divergent denken en ongeremdheid is dat ongeremdheid het divergent denken juist kan vergemakkelijken omdat concepten en ideeën minder snel worden geremd in het werkgeheugen.Ongeremdheid zou dus voordelig zijn voor het divergent denken en divergent denken wordt gekoppeld aan creativiteit. Met andere woorden: ongeremdheid werkt positief voor de creativiteit. Laat dus gewoon af en toe lekker je remmen (nog meer) los en laat je creativiteit – in welke vorm of hoeveelheid dan ook – de vrije loop…. 😀
Mijn creatieve talenten
In het begin van dit artikel gaf ik al aan dat ik lang heb gedacht niet zo creatief te zijn omdat ik de verkeerde definitie van creativiteit voor ogen had. De laatste tijd wordt het voor mij echter steeds duidelijker dat ik ook echt wel heel creatief kan zijn, maar dan wel op mijn manier en volgens mijn eigen definitie (zie hierboven).
Deze hele website is een groot voorbeeld van hoe creativiteit er bij mij uit ziet 🙂 Ik vind het niet alleen leuk om overzichtelijke artikelen te maken, maar ook om ervoor te zorgen dat dit er allemaal ook nog leuk uit ziet 😀
Een aantal andere voorbeelden van de creatieve talenten die ik de laatste paar jaar heb gevonden bij mezelf beschrijf ik hieronder. Misschien kan een ander er inspiratie uit halen?
Grayscale kleurboek
Ik had al wel vaker zitten kijken naar kleurboeken voor volwassenen. Vooral het inkleuren van bijvoorbeeld mandala’s leek me erg ontspannend. Daadwerkelijk zo’n kleurboek aanschaffen heb ik echter nooit gedaan.
Toevallig kreeg ik vervolgens voor mijn verjaardag van mijn schoonzus een grayscale kleurboek. Het kenmerk van zo’n kleurboek is dat de kleurplaten al ingekleurd zijn met grijstinten, waardoor je zelf geen schaduwen meer hoeft aan te brengen. Het enige dat je moet doen is er overheen kleuren. Dit is dus echt creatief zijn volgens het principe ‘een beetje van jezelf en een beetje van …..’ 😀
Ik ben er meteen mee aan de slag gegaan en ben eigenlijk best trots op de eerste resultaten, zie de afbeeldingen hieronder (en die bovenaan dit artikel, naast de inhoudsopgave). Bovendien heb ik tijdens het kleuren mijn hoofd heerlijk leeg kunnen maken 🙂
Het grayscale kleurboek van mijn voorbeeld is hier te koop, maar is er ook nog in vele andere varianten.
Porselein verven
Het project is na het afbakken zelfs geschikt voor de vaatwasser 🙂 Het is echter nog altijd wel krasgevoelig, dus ik raad het niet aan om porselein te beschilderen op het ‘eet’oppervlak. Onderstaande geboorteborden zijn daarom meer geschikt voor decoratie, dan voor gebruik. De eerste twee maakte ik voor mijn eigen nichtje en neefje. Bij het trots tonen van mijn werk aan een collega was zij meteen super enthousiast waardoor mijn derde geboortebord er een ‘in opdracht’ was, voor haar kleinkind 🙂 Ik geloof dat zowel mijn collega als haar dochter het een erg geslaagd project vonden 😀
Inmiddels gebruik ik voor projectjes ook porseleinverf. Hiermee kan je bijvoorbeeld net iets mooier grotere vlakken beschilderen. Of juist hele kleine stipjes met behulp van porseleinverf en de stompe kant van een satéprikker. Omdat de stippen op onderstaand voorbeeld van de beschilderde theepot aan de buitenkant zitten, kun je deze wel prima nog functioneel gebruiken. De inspiratie voor de gestipte theepot kwam overigens van Pinterest 😉
Insiders’ tip: volg eerst met een zwarte porseleinstift de lijnen van je afbeelding. Zet het dan eerst een ronde in de oven en laat het weer afkoelen. Je kunt daarna zonder risico op zwarte vlekken de gekleurde vlakken inkleuren 🙂
Advertentie
Schilderen
Van mijn schoonmoeder kreeg ik een workshop schilderen kado bij IJgen-Weize. Samen met mijn schoonmoeder en een aantal andere dames heb ik hier een zaterdag geschilderd. Van tevoren moest je zelf nadenken over wat je dan wilde schilderen en bij de workshop kreeg je hulp om dit dan ook goed over te brengen op je eigen doek. Ik had op Pinterest onderstaande twee afbeeldingen gevonden en die wilde ik heel graag samenvoegen tot één schilderij.
Tijdens de workshop heb ik zelf een heel groot deel gedaan door goed af te kijken bij mijn voorbeelden. Af en toe heb ik hulp gehad van de workshop-leidster. Dus creativiteit die helemaal voldoet aan het principe ‘een beetje van jezelf en een beetje van…..’ 😀
Naast het feit dat ik een heel leuke dag gehad heb waarin ik heerlijk gehyperfocust bezig ben geweest ben ik eerlijk gezegd wel heel erg trots op mijn eindresultaat 🙂
Het schilderij is zelfs zo mooi geworden (zie onderstaande afbeelding) dat hij midden in de woonkamer hangt 😀
Misschien niet meteen in het formaat van dit schilderij, maar je kunt dit eigenlijk ook prima zelf thuis doen. Koop carbonpapier (om de afbeelding op je doek te krijgen), een schildersdoek, een setje verf en wat kwasten (bij de Action) en ga zelf aan de slag!
Bakken
Tenslotte vind ik het ook erg leuk om creatief te zijn met taart 🙂 Onderstaande taart was mijn tweede oefening met het maken van een taart met een fondantlaag. De eerste oefening was erg nuttig en voldeed prima aan het ‘creatief bezig zijn’. Taart maak je echter niet alleen voor jezelf (oei, dan zou ik dik worden….), maar vooral ook voor anderen, dus dan vind ik wel dat deze er ook een beetje mooi uit moet zien. Ik had dus iets meer oefening nodig vond ik zelf.
Met onderstaande taart heb ik wel een klein beetje vals gespeeld met het maken van de biscuitbodem. Deze komt namelijk gewoon uit een pak van Dr. Oetker (Basismix biscuittaart) dat je bij de Albert Heijn kunt kopen. Je hoeft hier enkel nog eieren en water bij te doen. Het enige dat er vervolgens aan mis kan gaan is dat er te weinig lucht bij je beslag komt en het een erg lage stevige taart wordt die totaal niet luchtig is en niet hoog genoeg om door te snijden. Dit kan gebeuren (helaas spreek ik uit ervaring…) door het te mixen in een dichte keukenmachine (waardoor er geen lucht bij kan komen) of door niet lang genoeg te mixen.
Voor onderstaande taart heb ik fondant gebruikt dat ik ook gewoon bij de Albert Heijn gekocht heb: witte en roze. Ook voor de roosjes heb ik een beetje vals gespeeld. Deze komen namelijk gewoon uit een siliconen mal, zoals deze. Je doet er een beetje poedersuiker in en vervolgens druk je een beetje fondant in de mal. Je kunt dan het figuur voorzichtig uit de mal halen en met een beetje water als lijmmiddel op de taart ‘vast plakken’.
Op deze taart heb ik veel positieve reacties gehad. Zowel qua uiterlijk als qua smaak (vulling bestond enkel uit botercrème en aardbeienjam). Dus ben ik ook hier weer erg trots op het resultaat 🙂
Wat ook nog helpend kan zijn
Om je te helpen bij het aanspreken van je creativiteit heb je wellicht iets aan de ADHD-coachingskaarten, waarvan ik eerder een review plaatste. Kijk hier ook eens naar 🙂
Klik hier om naar deze review te gaan.
Illustraties
Tenslotte nog even ter aanvulling: deze illustraties van Sylvia Duckworth geven een leuk beeld van de voordelen van creativiteit en het verschil tussen divergent en convergent denken.
New #Sketchnote: 12 Benefits of Creativity #edtech #edchat cc @dougpete @HeckAwesome @ColleenKR @maotechno pic.twitter.com/h9nnUmywno
— Sylvia Duckworth (@sylviaduckworth) 21 januari 2016
New #Sketchnote: Modes of Thinking #edchat #edtech #CreativeThinking cc @dougpete pic.twitter.com/bgR0Iu8CXd
— Sylvia Duckworth (@sylviaduckworth) 28 januari 2016
Bronvermelding
- Stein, M. I. (1953). Creativity and culture. Journal of Psychology, 36, 31–322.
- Stubbé, H.E., Jetten, A.M., Paradie, G.L., Veldhuis, G.J. (2015) Creatief vermogen – de ontwikkeling van een meetinstrument voor leerlingen op school. Soesterberg: TNO.
- White, H. A., & Shah, P. (2011). Creative style and achievement in adults with attention-deficit/hyperactivity disorder. Personality and Individual Differences, 50(5), 673-677.